Evcil hayvan sahiplerinin en sık karşılaştığı problemlerden biri de tüy dökülmesidir. Hem kedilerde hem de köpeklerde tüy dökülmesi doğal bir süreç olabileceği gibi, bazı sağlık sorunlarının da habercisi olabilir.
Tüy Dökülmesi Nedir?
Tüy dökülmesi (alopecia), kedi ve köpeklerde deri üzerindeki kılların geçici veya kalıcı olarak kaybedilmesi durumudur. Tüy dökülmesi mevsimsel, fizyolojik, hormonal veya patolojik nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Tüy dökme ve yeniden büyüme döngüsü altı veya yedi haftaya kadar sürebilir. Köpekler ve kediler genellikle kış tüyleri çok daha kalın olduğu için ilkbaharda sonbahardan daha fazla tüy dökme eğilimindedir.
Normal (Fizyolojik) Tüy Dökülmesi
Mevsimsel Tüy Değişimi
- İlkbahar ve sonbahar aylarında yaygın görülür.
- Hayvan, yazlık ya da kışlık tüy yapısına geçiş yapar.
- Bu süreçte tüy dökülmesi artar, ancak deri sağlıklı görünür.
Irka ve Cinsiyete Bağlı Tüy Değişimi
- Uzun tüylü ırklarda (Persian, Golden Retriever gibi) daha belirgindir.
- Dişi hayvanlarda östrus (kızgınlık) dönemlerinde hormonlara bağlı tüy değişimi olabilir.
Tüy Dökme Döngüsü
1. Anagen Fazı (Büyüme Dönemi)
- Tüyün aktif olarak uzadığı dönemdir.
- Folikül hücreleri hızla bölünür, tüy gelişir.
- Tüy rengi bu dönemde belirlenir.
- Bazı ırklarda (örn. Poodle, Sphynx) bu faz uzun sürer → daha az tüy dökülür.
2. Catagen Fazı (Geçiş Dönemi)
- Tüy üretimi durur, folikül küçülmeye başlar.
- Bu faz kısadır.
- Tüy artık büyümez, ama hâlâ yerindedir.
3. Telogen Fazı (Dinlenme Dönemi)
- Tüy deriye bağlı kalır ancak artık canlı değildir.
- Yeni tüy alttan gelişmeye başlayana kadar burada kalır.
- Bu faz uzadıkça dökülme gecikir.
4. Exogen Fazı (Dökülme Dönemi)
- Ölü tüyler dökülür, yerini yeni anagen tüyler alır.
- Mevsimsel dökülmelerde (ilkbahar-sonbahar) bu faz hızlanır.
- Özellikle çift katmanlı tüy yapısına sahip ırklarda (örn. Husky, British Shorthair) belirgin olur.
Anormal Tüy Dökülmesi (Patolojik Durumlar)
Eğer tüy dökülmesi aşağıdaki belirtilerle birlikte görülüyorsa, altta yatan bir hastalığın habercisi olabilir:
- Kaşıntı, kızarıklık, kepeklenme
- Yaralar, kabuklanmalar, deri renginde değişiklik
- Lokal (bölgesel) veya simetrik tüy dökülmeleri
- Deride kötü koku veya yağlanma
Kedi ve Köpeklerde Anormal Tüy Dökülmesinin Nedenleri
1. Paraziter Enfeksiyonlar
- Pire, kene, uyuz (Sarcoptes, Demodex) gibi dış parazitler yoğun kaşıntıya neden olarak tüy kaybına yol açar.
2. Mantar Enfeksiyonları (Dermatofitoz)
- Özellikle genç, bağışıklığı zayıf hayvanlarda görülür.
- Yuvarlak, belirgin tüy dökülmesi alanları oluşturur.
3. Alerjiler
- Gıda alerjisi, çevresel alerjenler (polen, ev tozu), pire alerjisi gibi durumlar tüy kaybını tetikler.
4. Hormonal Hastalıklar
- Hipotiroidizm, Cushing sendromu, östrojen eksikliği veya fazlalığı gibi endokrin hastalıklarda simetrik tüy dökülmeleri olur.
5. Stres ve Davranışsal Sebepler
- Kedilerde psikojenik tüy yolma yaygındır.
- Ev değişikliği, yalnızlık, çevresel stres faktörleri etkili olabilir.
6. Beslenme Bozuklukları
- Eksik protein, çinko, biyotin, omega yağ asitleri tüy kalitesini bozarak dökülmeye neden olur.
7. Bazı İlaçlar veya Toksik Maddeler
- Kortizon, kemoterapi ilaçları veya bazı zehirlenmeler tüy dökülmesine yol açabilir.
Tüy Dökülmesi Teşhis Yöntemleri
Veteriner hekimin uygulayacağı teşhis yöntemleri genellikle aşağıdakileri içerir:
- Fiziksel muayene ve öykü alma
- Deri kazıntısı ve mikroskobik inceleme (parazitler için)
- Wood lambası/ışığı ve mantar kültürü
- Kan testleri ve hormon analizleri (özellikle hipotiroidi şüphesinde)
- Gıda eliminasyon diyeti (alerji kaynaklıysa)
- Deri biyopsisi (nadir durumlarda)
Not: Bunlar tüy dökülmesinin anormal bir sebeple meydana gelip gelmediğini anlamamız içindir.
Tüy Dökülmesi Tedavi Yöntemleri
Tüy dökülmesinin tedavisi, altta yatan nedene göre değişkenlik gösterir.
- Paraziter Durumlar: Uygun antiparaziter ilaçlar, spot-on damlalar, banyo şampuanları kullanılır.
- Alerjiler: Alerjen kaynağından uzaklaştırma, antihistaminikler, özel diyetler ve gerekiyorsa immünoterapi uygulanır.
- Hormonal Hastalıklar: Hormon replasman tedavileri veya baskılayıcı tedaviler uygulanır.
- Strese Bağlı Tüy Yolma: Davranışsal terapi, çevresel zenginleştirme, feromon ürünleri veya gerekiyorsa ilaç tedavisi.
- Beslenme Kaynaklı Dökülme: Diyet revizyonu, omega 3-6 yağ asidi takviyeleri ve vitamin desteği önerilir.
Tüy Dökülmesini Önlemenin Yolları
- Düzenli tüy bakımı (haftada en az 2-3 kez tarama)
- Mevsim geçişlerinde sık banyo ve tarama
- Kaliteli ve dengeli mama kullanımı
- Rutin antiparaziter koruma
- Stresin en aza indirilmesi
- Temiz, nemsiz ve sağlıklı yaşam ortamı sağlanması
- Düzenli veteriner kontrolleri
Tüy Dökmeyen (veya Çok Az Döken) Köpek Irkları
- Poodle
- Bichon Frise
- Yorkshire Terrier
- Maltese Terrier
- Shih Tzu
- Havanese
- Chinese Crested (Hairless türü)
- Portuguese Water Dog
- Peruvian Inca Orchid
Tüy Dökmeyen (veya Çok Az Döken) Kedi Irkları
- Sphynx
- Devon Rex
- Cornish Rex
- Peterbald
- Oriental Shorthair
- Bengal
- Bombay
- Siamese
Tüy dökülmesi, her ne kadar can sıkıcı bir durum olsa da, altta yatan neden doğru şekilde belirlendiğinde başarılı bir şekilde kontrol altına alınabilir. Tüy dökülmesinin sebebi doğal ise bunun evcil hayvanınızın geçmekte olduğu doğal bir süreç olduğu unutulmamalıdır. Düzenli veteriner kontrolleri, doğru beslenme ve uygun bakım sayesinde tüy dökülmesini en aza indirmek mümkündür. Eğer anormal tüy dökülmesine sahip bir evcil hayvanınız varsa, aşağıda bulunan telefon numaramız üzerinden bizlerle irtibata geçebilir, en kısa zamanda bir randevu planlayabilirsiniz.
