Astım yalnızca insanları değil hayvanları da etkileyen bir solunum yolu hastalığıdır. Kedilerin %1 ila %5’i astımdan etkilenmektedir. Özellikle 2-8 yaş aralığındaki kedilerde daha sık görülür ve dişi kedilerde erkeklere oranla biraz daha yaygındır.
İçindekiler
Kedilerde Astım Nedir?
Kedilerde astım, bronşiyal tüplerin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan kronik bir solunum yolu hastalığıdır. Bu iltihaplanma, hava yollarının daralmasına neden olur ve bu durum solunum güçlüğüyle sonuçlanır. İnsanlardaki astıma benzer bir mekanizmayla işler. Çoğu araştırmacı, kedi astımının, kedinin bağışıklık sistemini uyaran parçacıklar olan solunan alerjenlere karşı oluşan alerjik reaksiyondan kaynaklandığı konusunda hemfikirdir.
Kedilerde Astımın Nedenleri
Kedi astımının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aşağıdaki tetikleyici faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:
- Alerjenler: Polen, toz, küf, duman, ev temizlik ürünleri, parfüm, sigara dumanı.
- Stres: Çevresel değişiklikler veya psikolojik stres.
- Soğuk hava: Soğuk veya nemli hava solunum yollarını tahriş edebilir.
- Obezite: Solunum sistemini zorlayarak semptomları artırabilir.
- Solunum yolu enfeksiyonları: Özellikle geçmişte yaşanmış viral enfeksiyonlar.
- Genetik yatkınlık: Bazı ırklar daha yatkın olabilir (örn. Siyam ve Himalaya kedileri).
Kedilerde Astım Belirtileri Nelerdir?
Astımın belirtileri hafif seyredebileceği gibi, zaman zaman hayati risk taşıyacak kadar ciddi olabilir. Dikkat edilmesi gereken başlıca belirtiler şunlardır:
- Kuru öksürük veya hırıltılı öksürük (çoğu zaman kusma ile karıştırılır)
- Hızlı ve zor nefes alma
- Ağız açık nefes alma
- Hırıltılı solunum sesleri
- Nefes alırken karın kaslarını kullanma
- Letarji (hareketsizlik, oyun oynamama)
- İştahsızlık
- Morarma (hipoksiye bağlı dudak ve dil renginde koyulaşma)
Not: Kronik öksürük, astımın en yaygın semptomudur ancak sindirim problemleriyle karıştırılabilir.
Kedilerde Astım Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis süreci multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve birçok olasılığı dışlamaya dayanır. Tipik teşhis süreci uygun görüldüğü taktirde şu adımlardan oluşabilir:
- Detaylı Hasta Öyküsü: Belirtilerin süresi, tetikleyici faktörler ve çevresel değişiklikler sorgulanır.
- Fiziksel Muayene: Kalp ve akciğer sesleri stetoskopla dinlenir.
- Radyografi (Akciğer Filmi): Bronş duvarlarında kalınlaşma, hava hapsi gibi bulgular görülebilir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Daralmış hava yollarında sıkışan hava ayrıca akciğerlerin aşırı şişmesine ve radyografide normalden daha büyük görünmesine neden olabilir.
- Bronkoskopi: Esnek bir kameranın (bronkoskop) ağızdan geçirilerek akciğerlerin hava yollarına indirildiği bir tekniktir. Derin sedasyon veya genel anestezi gerektiren bu teknik, hava yollarının içini görselleştirmek ve hava yolları hücre örneklerini toplamak için kullanılabilir.
- Kan Testleri: Enfeksiyon veya sistemik hastalık varlığı araştırılır.
- BAL (Bronkoalveoler Lavaj): Akciğerlerden sıvı örneği alınıp incelenir.
- Alerji Testleri (isteğe bağlı): Tetikleyici alerjenlerin tespiti amacıyla yapılabilir.
Kedilerde Astım Tedavisi Nasıl Yapılır?
Astımın kesin bir tedavisi yoktur, ancak uzun vadeli kontrol ve atakların önlenmesi mümkündür. Tedavi planı kedinin durumuna göre bireyselleştirilir.
1. İlaç Tedavisi
- Kortikosteroidler: İltihabı baskılayarak hava yollarını rahatlatır.
- Bronkodilatörler: Hava yollarını genişletir.
- İnhalasyon tedavisi (aerosol inhaler): İnsanlarda kullanılan “aerochamber” cihazlarına benzer inhalasyon maskeleri kullanılır. Yan etkisi daha azdır.
Not: Kortikosteroidler ve Bronkodilatörlerin her ikisi için de de oral, solunan (inhalasyon) ve enjekte edilebilir formları mevcuttur. Veteriner hekiminiz uygun gördüğü ilaç türünü reçete edecektir.
2. Çevresel Düzenlemeler
- Tüm alerjen kaynaklarının ortadan kaldırılması.
- Kum kabı tozsuz, parfümsüz olmalı.
- Sigara içilmemeli.
- Ev sık sık havalandırılmalı, HEPA filtre kullanılabilir.
- Sprey, parfüm, temizlik maddeleri kullanılmamalı veya dikkatli kullanılmalı.
3. Acil Müdahale
Şiddetli astım krizi durumunda oksijen desteği, hızlı etkili bronkodilatör enjeksiyonu ve yoğun bakım gerekebilir.
Kedilerde Astım Önlenebilir mi?
Astımın kesin bir tedavisi yoktur, ancak uzun vadeli kontrol ve atakların önlenmesi mümkündür. Tedavi planı kedinin durumuna göre bireyselleştirilir.
1. İlaç Tedavisi
- Kortikosteroidler: İltihabı baskılayarak hava yollarını rahatlatır.
- Bronkodilatörler: Hava yollarını genişletir.
- İnhalasyon tedavisi (aerosol inhaler): İnsanlarda kullanılan “aerochamber” cihazlarına benzer inhalasyon maskeleri kullanılır. Yan etkisi daha azdır.
Not: Kortikosteroidler ve Bronkodilatörlerin her ikisi için de de oral, solunan (inhalasyon) ve enjekte edilebilir formları mevcuttur. Veteriner hekiminiz uygun gördüğü ilaç türünü reçete edecektir.
2. Çevresel Düzenlemeler
- Tüm alerjen kaynaklarının ortadan kaldırılması.
- Kum kabı tozsuz, parfümsüz olmalı.
- Sigara içilmemeli.
- Ev sık sık havalandırılmalı, HEPA filtre kullanılabilir.
- Sprey, parfüm, temizlik maddeleri kullanılmamalı veya dikkatli kullanılmalı.
3. Acil Müdahale
Şiddetli astım krizi durumunda oksijen desteği, hızlı etkili bronkodilatör enjeksiyonu ve yoğun bakım gerekebilir.
